De techniek voor het (volledig) vrijmaken van moeilijke emoties, die angst geven en de cliënt blokkeren, is sterk verschillend bij ISTDP en de klassieke Psychoanalyse. De analyse heeft een meer luisterende accepterende houding, waarbij de cliënt vrij associeert wat er in hem/haar opkomt. Daarbij ligt de cliënt, en zegt de therapeut weinig behalve indien er een duiding plaats vindt.
Dit geeft het risico dat de cliënt de dieperliggende emoties soms niet (volledig) bereikt. Of dat het de afweermechanismes versterkt (zoals rationaliseren). Er zijn natuurlijk veel meer processen aan de gang die ook zeker hun effect (kunnen) hebben, en ook andere effecten dan bij ISTDP. Het kan bovendien zo zijn dat er als het ware een stevig fundament gelegd is, en dat de volgende observaties van ISTDP therapeuten wellicht niet (geheel) juist zijn.
Toch zien ISTDP therapeuten niet zelden cliënten die jarenlang in analyse geweest zijn (met 4-5 sessies per week), en daarbij bijzonder technisch ingewikkelde cognitieve theoretische denkkaders hebben ontwikkeld over de eigen binnenwereld. Dit echter lang niet altijd ook daadwerkelijk met de te verwachten verandering op gevoelsniveau. Er zijn wel emoties opgeroepen en doorgewerkt, alleen niet altijd alle emoties en ook niet altijd volledig. De afweermechanismes hebben dan vermoedelijk kans gekregen om te blijven bestaan, danwel zich te versterken. De effecten van analyse zijn dus anders, mogelijk kleiner/afwezig en trager op bepaalde emoties die ISTDP cruciaal acht.
N.b. Dit betekent niet dat de gedachtes vanuit een analyse over de interne wereld, de processen en de emoties niet zouden kloppen. De discussie gaat meer over de mate- en snelheid van verandering van processen op het gebied van de emotie verwerking. Wel zien we bij ISTDP dat inzichten na het herprogrammeren van dit proces, zeer waarheidsgetrouw lijken en zelfs spontane herinneringen en beelden vrijmaken (met alle bijbehorende ‘begraven’ emoties)