Tijdens het opdoen van ervaring in de geestelijke gezondheidszorg merkte ik als Psychiater steeds meer dat een benadering gericht op het ervaren van emoties ( o.a. bij ISTDP- en AFT therapie ) vaak de meest snelle, krachtige en blijvende effecten leken te geven. De sterkste effecten zag ik naar mijn idee bij de ISTDP, ik kreeg dit terug van cliënten en op congressen waar (met toestemming van cliënten) video’s van ISTDP-behandelingen werden getoond. Daar wordt m.i. duidelijk waarom ISTDP aan populariteit lijkt te winnen: gezien de op video zichtbare effecten waarbij de cliënt in de sessie zichtbaar en blijvend opknapt. Cliënten beschrijven vaak dat ze vrijwel direct effect bemerken bij ISTDP, niet zelden in tegenstelling tot diverse eerdere behandelingen waarbij mensen soms jarenlang therapie gekregen hadden waarbij klachten niet verdwenen, terugkwamen, of zelfs waren versterkt. Ik heb de indruk dat resultaten bij ISTDP behandelingen door therapeuten ook vaak als vernieuwend/verfrissend worden ervaren, vermoedelijk ook door het lage(re) aantal sessies wat daarvoor nodig lijkt te zijn. Er zijn uiteraard goede andere therapieën beschikbaar, maar soms lijkt het lang te duren, of lijkt het effect onvolledig. Niet zelden hoor ik van cliënten terug dat er bij vorige therapie vormen enkel cognitieve inzichten zijn aangebracht: met een beperkt effect (bijvoorbeeld: angsten zijn niet weg en moeten nog altijd telkens opnieuw worden ‘weggedacht’), waarbij er op emotioneel gebied nog net zoveel dysfunctionele patronen en angsten zijn. Of dat emoties wel aangeraakt zijn, maar onvoldoende intensief om tot klachtenreductie te komen. Bij ISTDP is het doel specifiek om je brein te trainen om uiteindelijk de capaciteit te ontwikkelen om alle complexe emoties in de volle intensiteit te kunnen ervaren in de relatie met de ander, waardoor dysfunctionele patronen (afweermechanismen, zoals vermijding) verdwijnen, angst- en stressklachten afnemen, relaties verbeteren, en depressieve symptomen verdwijnen waarbij anti-depressiva doorgaans (voorzichtig) kunnen worden afgebouwd.
Het meest opvallende aan het werken met ISTDP vind ik nog altijd dat mensen altijd direct begrijpen/aanvoelen dat er iets met ze gebeurd als je met ze werkt volgens deze techniek, ook als cliënten soms nog niet beseffen hoezeer ze last van angst hebben, of als ze nog niet alle taal hebben voor hun emotionele binnenwereld. Het bijzondere van ISTDP vind ik verder dat het voor zoveel verschillende soorten klachten blijkt te werken, ook voor de meer ingewikkelde- en hardnekkige klachten.
Niet zelden zien we bij ISTDP al na één of enkele sessies een doorbraak van emoties. Cliënten voelen dan bijvoorbeeld plots iets fysiek in hun lichaam ‘stromen’, waarbij soms een enorme opluchting gevoeld kan worden en alle lichamelijke angst op dat moment verdwijnt. Er valt in korte tijd soms blijvend een last van hun schouders, vaak echter zijn meerdere ‘doorbraken’ nodig om dit effect te verstevigen. Herinneringen en beelden van vroeger kunnen verschijnen, waarbij links naar het verleden kunnen worden gemaakt door de cliënt.
Deze emotioneel ‘doorvoelde’ verklaringen voor de ontstaanswijze van symptomen worden bij ISTDP dus vaak pas ná het voelen en herinneren ervan gemaakt door de cliënt zelf, dit in tegenstelling tot het duiden(interpreteren) door de therapeut bij sommige andere therapievormen. Het risico daarvan is m.i. dat de therapeut bedenkt hoe het bij de cliënt van binnen in elkaar zit, in plaats van dat we uit het emotionele geheugensysteem van de cliënt putten om zo van onze cliënten te leren.
Skeptici:
Er zijn ook therapeuten die hier skeptisch naar kijken, zij waarschuwen bijvoorbeeld voor aanpassing van de cliënt aan de therapeut. Dit is m.i. enkel een valkuil indien een therapeut de techniek nog niet goed beheerst, en bepaalde zaken niet eerst aanpakt alvorens op een gelijkwaardige manier te kunnen samenwerken met de cliënt om zijn/haar doelen te behalen.
Een ander argument tegen skeptici is mogelijk dat niet ISTDP-therapeuten soms zelf hun eigen innerlijke conflicten nog niet voldoende hebben doorgewerkt, van oudsher meer getraind zijn om te luisteren, te interpreteren en niet teveel te confronteren. ISTDP kan daardoor voor deze therapeuten als sterk confronterend overkomen: voor sommige therapeuten is dit mogelijk spannend waarbij het confronteren voor hen te stevig overkomt. Men laat de afweer liever met rust. Mits dit confronteren echter op betrokken wijze gebeurt, samenwerkend, op een betrokken liefdevolle wijze, op geleide van de spanning/angst, dan kan men ervaren hoe cliënten zichtbaar profiteren van het doorwerken/ervaren van álle (complexe) emoties, en dan met name ook de moeilijke/pijnlijke/negatieve emoties die men doorgaans (onbewust) uit de weg gaat: zoals boosheid, schuld over de boosheid, rouw, links naar het verleden enzovoorts.